Tuinaanleg is onderhevig aan mode, maar er zijn basispricipes die altijd geldig zijn. Het pad moet ergens heen leiden, het terras moet groot genoeg zijn voor een tuintafel met stoelen en in de vijver moet het water zichtbaar zijn en niet door waterplanten aan het oog onttrokken worden. Een ander principe is dat niveauverschillen een tuin interessanter maken. In het buitenland heb je die niveauverschillen meestal vanzelf en is het een kwestie van terrassen aanleggen tegen een helling omtuinieren überhaupt mogelijk te maken. In Nederland kunnen we die verschillen maken door een deel van de tuin te verdiepen, om met de vrijkomende grond een ander deel op te hogen.
Die ophooggrond houden we op zijn plaats met een muurtje. Voor kleine niveauverschillen is een gestapeld keermuurtje stevig genoeg; voor grotere hoogteverschillen kanmetselen nodig zijn. Het hangt ook af van het materiaal. Een muur die gestapeld is van gewassen grindtegels kan meer druk aan dan een muur van ijsselsteentjes.
Recyclen als tuin trend
Vroeger werden grondkeringen vaak gemaakt van bielzen, maar die trend is voorbij. Nu is recyclen in de mode. Van oude stoeptegels, gewassen grindtegels en bakstenen kun je heel decoratieve muurtjes metselen en stapelen. Tegels worden vaak gebroken, omdat men vindt dat het ruwe breukvlak beter oogt dan de gladde zijkant. Maar dit is niet nodig. De mooiste muur stapel je van dakpannen, maar voor een beetje muur heb je er heel veel nodig. Mijn hart bloedde toen ik zag dat in mijn dorp bij de sloop van een paar huizen alle dakpannen kapot werden gesmeten. Wat een gemiste kans!!
Tuinkunsten om jaloers van te worden
In stapelmuurtjes kun je het allerlei planten naar de zin maken, die elders in de tuin niet willen groeien. Vooral rozetvormende rotsplanten groeien graag verticaal, omdat er dan geen water in de rozet kan blijven staan, waardoor de plant zou gaan rotten. Een beroemd voorbeeld van zo’n plant die alleen op het verticale vlak wil groeien, is Ramonda myconii. Het is een plant uit de Pyreneeën die verwant is aan het Kaapse viooltje. Voor rotstuiniers is-ie net zo gewoon als de klaproos en flox voor de horizontale tuinier. Ook in de wereld van de rotstuinier heb je statussymbolen: planten die moeilijk in leven te houden zijn en waarmee je collega’s jaloers maakt.
Zo’n plant is Jankaea heldreichii, een rotsplantje met een zilverachtig, behaarde rozet. Hij komt alleen voor in beschaduwde rotsspleten van de Olympus in Griekenland. Ook met een gezond exemplaar van de Lewisia – een rotsplant uit Noord- Amerika die bloeit in allerlei zoetige tinten zalm en roze – kun je andere rotstuiniers groen van jaloezie maken.
Meer tuin met verticaal tuinieren
Een plant die je op het verticale vlak misschien niet direct verwacht, is de primula. Primula’s associeer je met bosranden of met de waterkant. Maar er zijn ook primula’s die uitsluitend in de bergen groeien. Vaak zijn dat planten met een rozet die je eerder aan een vetplant zou toeschrijven.
Ook de aurikel, een primula waarvan vroeger hele verzamelingen werden aangelegd, doet het goed op een kunstmatige rotswand. Het mooie van tuinieren met keermuurtjes is niet alleen dat je allerlei rotsplanten kunt kweken die het elders in de tuin niet zouden doen, maar dat je ook de oppervlakte van je tuin vergroot: het verticale stuk krijg je er gratis bij.
